Zašto su narušeni odnosi Ukrajine i Mađarske i kakva je uloga Orbana u tome

Niz hapšenja, diplomatskih protjerivanja i javnih poniženja dodatno su narušili odnose ratom razorene Ukrajine i njenog uzjogunjenog susjeda Mađarske, članice Evropske unije (EU) i NATO-a.

U središtu svađe su optužbe da vladajuća stranka Fides mađarskog premijera Viktora Orbana koristi ovaj metež u borbi protiv glavnog političkog rivala, opozicione partije Tisa, koja vodi u anketama uoči izbora 2026. godine.

Ranije ovog mjeseca, ukrajinska bezbjednosna služba SBU objavila je da je uhapsila dvoje ukrajinskih državljana optuženih za špijuniranje u korist Mađarske.

Prema tvrdnjama SBU koja je objavila i video i audio snimke, muškarac i žena su bili plaćeni mađarski vojni obavještajci, sa navodnim zadatkom da pripreme vojnu akciju Mađarske u Ukrajini.

Budimpešta je odgovorila protjerivanjem dvojice ukrajinskih diplomata, a Kijev je nastavio sukob po principu zub za zub, čime su dodatno narušeni ionako krhki odnosi dve zemlje.

Mađarska je takođe uhapsila ukrajinskog državljanina i optužila ga za špijuniranje.

U mnogim evropskim zemljama Orbana doživljavaju kao najbližeg saveznika Rusije u EU, a njegova vlada se uporno protivi volji evropskog bloka, protiveći se novim sankcijama Rusiji i nastavljajući trgovinu sa Moskvom.

Ujedno, odbija da dozvoli tranzit oružja, upoređujući Ukrajinu sa Avganistanom.

Sada je Orban optužio Kijev da pokušava da „okleveta” njegovu zemlju.

Svih osam miliona mađarskih domaćinstava nedavno je dobilo upitnik od vlade, nazvan „Vok 2025″, u kojem se pozivaju da odbiju članstvo Ukrajine u EU.

Prije manje od godinu dana, Orban se predstavljao kao jedini čovjek na planeti osim pape (i američkog predsjednika Donalda Trampa), koji pokušava da obezbijedi bezuslovni prekid vatre u ratu Rusije i Ukrajine.

Ali Orbanovi kritičari su njegovu takozvanu mirovnu misiju u Kijevu, Moskvi i drugim prijestonicama predstavili kao pokušaj da se nagradi ruska agresija.

Dan nakon što se Orban susreo sa ruskim predsednikom Vladimirom Putinom u Moskvi, ruski projektili su pogodili dječiju bolnicu u Kijevu.

Tri dana kasnije, lider stranke Tisa u Mađarskoj Peter Mađar donio je u bolnicu 40.000 dolara mađarske medicinske pomoći.

Istraživanja javnog mnjenja pokazuju da bi Mađar mogao da svrgne Orbana sa vlasti u aprilu 2026.

Čovjek koji je dovezao vođu Tise u Kijev, Roland Ceber, sada je meta pokušaja Fidesa da optuži mađarsku opozicionu stranku za izdaju Mađarske.

Roland Ceber se pokazao kao svjež, vrijedan političar sa kojim sam se sreo u ukrajinskom izbjegličkom centru u Uzgorodu u aprilu.

Pomagao je u distribuciji medicinske pomoći iz Mađarske, radeći sa mađarskim ljekarima i psiholozima koji su od 2022. godine podržavali interno raseljene Ukrajince iz istočne ratne zone.

Njegove nevolje su počele nekoliko nedjelja od posjete Petera Mađara Kijevu, rekao mi je.

U avgustu je saznao da mu je zabranjen ulazak u Mađarsku i, na insistiranje Budimpešte, iz cijele šengenske zone EU – bez objašnjenja.

Na njegovo pismo mađarskoj ambasadi u Kijevu niko nije odgovorio.

Lasko Torockai, lider krajnje desničarske stranke Naša domovina u mađarskom parlamentu, nazvao je Cebera „teroristom”.

Mate Kočiš, vođa frakcije Fidesa u mađarskom parlamentu, za Cebera je rekao da je „ukrajinski špijun”, koji je dugo pod lupom mađarske kontraobavještajne službe.

„Odbacujem sve takve optužbe koje pokušavaju da me dovedu u vezu sa obavještajnim aktivnostima bilo koje vrste.

„To je smiješno. Ja sam zakarpatski političar koji pošteno i otvoreno radi za svoju domovinu i za interese Mađarske”, rekao mi je Ceber u telefonskom razgovoru.

Kao izabrani, nezavisni odbornik u regionalnoj skupštini Zakarpatja, podržava političku grupu stranke U službi naroda ukrajinskog predsjednika Vladimira Zelenskog i sastaje se sa političarima raznog spektra, među kojima je i zamjenik mađarskog ministra spoljnih poslova Levente Mađar, kaže Ceber.

„Ja sam ukrajinski političar i sastajem se sa svima. Cijela ova situacija je smiješna.

„Žele da me uvuku u ovu špijunsku priču. Ali svako ko ima imalo zdravog razuma može da shvati da je to apsurdno”.

Najslabija tvrdnja u narativu mađarske vlade je ova: da je on zaista na radaru mađarskih obavještajaca, vladini političari i Peter Mađar kao poslanik u Evropskom parlamentu bili bi upozoreni da ga se klone.

Mađarska zajednica u Zakarpatju, čiji je broj sve manji, postala je kolateralna šteta u sukobu Ukrajine i Mađarske.

Na poslednjem popisu u Ukrajini, 2001. godine, njihov broj je bio 150.000, ali najnovije procjene pokazuju da se od tada prepolovio na 70.000-80.000.

Desetine su izgubile živote boreći se za Ukrajinu protiv Rusije.

Još jedan obrt u priči je da je bivši komandant mađarke vojske Romulus Rusin-Sendi, koji je sada istaknuti političar partije Tisa, bio na udaru medija koje kontroliše vlada.

Vlada tvrdi da je „bivši visoki zvaničnik u sektoru odbrane”, što se očigledno odnosi na Rusin-Sendija, bio u kontaktu sa ukrajinskim obavještajnim službama.

Rusin-Szendi je odbacio optužbe, tvrdeći da se protiv njega vodi klevetnička kampanja.

„Ja sam uzoran mađarski državljanin koji nosi uniformu od 14. godine.

„Šokiran sam i tužan što shvatam i vidim koliko je vama vrijedno ono što smo ja i moji drugovi uradili za našu zemlju”, obratio se vladi na Fejsbuku.

Od početka ruske invazije na Ukrajinu u februaru 2022. godine, Viktor Orban se predstavljao kao čovek mira i pobijedio je na izborima u aprilu 2022. uz obećanje da će Mađarsku držati podalje od rata.

Međutim, govor iz 2023. koji je objelodanio vođa opozicione Tise Peter Mađar, prikazuje sasvim drugačiju priču.

Snimljeno je da je ministar odbrane Krištof Salaj-Bobrovnicki godinu dana nakon što je počeo rat u Ukrajini rekao da je vlada odlučila da odustane od mirovne politike i pređe na „nultu fazu puta ka ratu” i da se mađarska vojska priprema za borbu.

To je bila ista godina kada su mnogi iskusni ofirici ‘atlantisti’ (okrenuti NATO-u), poput Rusin-Sendija, otpušteni u sklopu „podmlađivanja” vojske.

Zamijenili su ih oficiri lojalni promoskovskom stavu vlade.